In dit artikel lees je waarom zelfwaardering – ‘Kijk mij eens!’ – juist geen vorm van zelfcompassie is, wat zelfcompassie dan wel precies is én hoe je dat kunt trainen.
Waarom zelfcompassie belangrijk is:
Een bierbuik met een peuk in de mond die een bootcamptraining geeft? Vrij ongeloofwaardig. Zo werkt het ook bij compassie: geen compassie voor jezelf betekent geen compassie voor anderen. Als jij jezelf met compassie tegemoet treedt, wordt dat ook makkelijker richting anderen en zullen anderen jou ook vaker met compassie benaderen. Goed voorbeeld doet goed volgen, dat idee.
Zelfcompassie is belangrijk voor je zelfontplooiing. Het is vrijwel onmogelijk om zonder compassie voor jezelf de innerlijke motivatie te ontwikkelen om je best te doen in het leven. Een leidinggevende die om zijn medewerkers geeft, bekommert zich om hun geluk. Voor wie ben jij die leidinggevende? Juist, voor jezelf. Zonder zelfcompassie kan het zijn dat je die verantwoordelijkheid niet neemt, omdat je weinig om jezelf geeft. Let wel: zelfcompassie is geen middel om een ‘beter’ (slanker, slimmer, rijker) mens te worden. Wél om jezelf (mollig, gemiddeld, Jan Modaal) onvoorwaardelijk te accepteren. Er is een verschil tussen zelfcompassie en zelfmedelijden. Bij het laatste is het ‘ik eerst’ en blijf je hangen in de slachtofferrol; bij zelfcompassie is het ‘wij eerst’.
In de praktijk blijkt dat mensen weinig zelfcompassie tonen. Terwijl je toch alle reden hebt om jezelf met compassie te benaderen: je hebt er niet voor gekozen om geboren te worden, je had geen catalogus om een A-klasse genenpakket uit te kiezen of een etalage om geschikte ouders met bijbehorend rijk land uit te zoeken. Met de nodige moeite baan je je een weg door het leven, in een wereld waarin je worstelt met alles waar je niet voor gekozen hebt. Waarom beloon je dat niet met een beetje zelfcompassie?
‘Be careful how you talk to yourself, because someone is listening.’
Anoniem
Waarom vinden we het moeilijk om zelfcompassie te hebben?
Over de innerlijke criticus
Het oeroude gevaarsysteem richt zich vooral op het voorkomen van uitsluiting door feedback van anderen te vermijden, je geleid door schaamte aan te passen aan de groep, met een beschuldigende vinger naar de situatie te wijzen of interne kritiek. Kortom, de innerlijke criticus haalt je zelfbeeld naar beneden. Zo waan je je veilig door je kop niet boven het maaiveld uit te steken. Je jaagsysteem gebruikt competitie als ‘erbij hoor’-methode; het onderwijs, het bedrijfsleven, de hele maatschappij is hiervan doordrenkt. Als je sterker/mooier/slimmer bent, sta je vooraan in de rij voor eten of krijg je zelfs een extra schep, ben je populair of zelfs ‘onmisbaar’ voor de groep, et cetera. Je vergelijkt jezelf met anderen, jaagt op meer zelfwaardering en aan de hand daarvan poets je je zelfbeeld op.
Waarom je geen zelfwaardering moet nastreven:
We hebben collectief een verkeerde focus op zelfwaardering
Ons innerlijke jaagsysteem zorgt ervoor dat je je constant meet met anderen. Om erbij te horen wil je weten hoe je ervoor staat in vergelijking tot collega’s, familie en buren. Het zal waarschijnlijk logisch klinken dat mensen met een lage zelfwaardering passief, weinig succesvol en vaker eenzaam zijn. Net als het tegenovergestelde, dat mensen met een hoge zelfwaardering vaak actief en opgewekt zijn en meer succes en vrienden hebben. Grofweg klopt dit beeld ook.
De denkfout die alleen veel gemaakt wordt, is dat zelfwaardering daarvoor de voorwaarde zou zijn. Het is niet de voorwaarde, maar het gevolg: door het succes voel je je lekker en waardeer je jezelf.
Er zijn meer dan 15.000 artikelen over zelfwaardering gepubliceerd waaruit blijkt dat een hoge zelfwaardering niet leidt tot betere prestaties op het werk, meer leidinggevende capaciteiten, betere communicatievaardigheden of een gezondere leefstijl, niet tot meer geluk en tot slot ook niet tot een betere impulsbeheersing om bijvoorbeeld van de fles af te blijven.
Ondanks deze bergen aan bewijs blijven we in zelfwaardering geloven. Het neemt in onze maatschappij zelfs ziekelijke vormen aan in make-overtelevisieprogramma’s (van lelijk eendje tot zwaan), be wonderful-advertenties, leiderschapstrajecten, zelfhulpboeken, de jacht op Facebookvrienden en in de opvoeding.
Ga van zelfwaardering naar zelfcompassie
Waar zelfwaardering zich richt op je cum laude afstuderen en je duizend Facebookvrienden, richt zelfcompassie zich enkel op het feit dat je bestaat. Hoe mooi – en simpel – is dat?! Met zelfcompassie vervloek je jezelf niet om je magere lijf of je eeuwige twijfelzucht, maar omarm je het of lach je er zelfs hartelijk om. Je geeft toe dat die commerciële baan niet bij je past in plaats van je over de kop te werken. Met zelfcompassie omarm je je sterktes, het gemiddelde en je zwaktes, zonder dat je de behoefte hebt om ze mooier te maken. Je kunt het besef toelaten dat er niks mis met je is en dat je er mag zijn zonder aan een voorwaarde te hoeven voldoen.
De voordelen van zelfcompassie
Voor ik je twee tools geef waarmee je zelfcompassie kunt versterken, zet ik eerst de voordelen van zelfcompassie op een rij.
Uit onderzoek blijkt dat je met zelfcompassie beter presteert. Waar zelfwaardering verlamt en opbrandt, werkt zelfcompassie juist motiverend. Je durft fouten te maken en hebt de veerkracht om ze te herstellen. Bij een negatieve beoordeling van een ander kalmeer je jezelf in plaats van er nog een schepje bovenop te doen met bestraffende zelfverwijten.
Een ander voordeel van zelfcompassie is dat je energie overhoudt. Je hebt minder de drang om jezelf te airbrushen of te verhipsteren. Hoe fijn is het als je geen teksten meer hoeft uit te kramen als: ‘Ik word geregeld geheadhunt’ terwijl je gewoon prima tevreden bent met je saaie kantoorbaan waarbij de kroket het hoogtepunt van de dag is? De energie die je eerder stak in het oppoetsen van je zelfbeeld kun je nu steken in de zaken die echt belangrijk voor je zijn.
Ten slotte zorgt zelfcompassie voor verbinding. Niet met een select gezelschap van corpsstudenten, A-level bridgers of gevorderde kitesurfers, maar met iedereen. De meeste mensen zijn tenslotte gemiddeld; iedereen heeft een paar zwakheden, aspecten waarop hij of zij bovengemiddeld presteert, maar verder lijken we allemaal verrekt veel op onze buurman.
‘Omarm het gemiddelde’ is geen pleidooi voor het nastreven van middelmatigheid, maar voor een cultuur waarin ieder zijn of haar uiterste best doet voor zichzelf en elkaar, zonder opsmuk of façade.
‘Wat zuurstof is voor onze longen, is vriendelijkheid voor onze hersenen.’
Daniel Siegel
Wil jij met je zelfcompassie aan de slag?
Schrijf je hier in, dan krijg je per e-mail 2 oefeningen om je zelfcompassie te trainen!